Nấm bào ngư hay nấm sò là một loại nấm ăn được thuộc họ Pleurotaceae. Loại nấm này lần đầu xuất hiện ở Đức và được trồng chủ yếu nhằm mục đích hỗ trợ lương thực phục vụ kháng chiến. Đến nay, nấm bào ngư đã được nhân giống phổ biến và sử dụng rộng rãi. Đây không chỉ là loài nấm được đánh giá cao nhờ hương vị thơm ngon mà cùng với đó còn là vô vàn những lợi ích mang đến cho sức khỏe con người.
Đặc điểm nấm bào ngư
Đặc điểm nhận dạng
Nấm bào ngư có nhiều loại nhưng về hình thức chúng không có nhiều khác biệt nhiều ngoài màu sắc và kích thước. Nấm bào ngư có hình dạng giống như chiếc phễu lệch, có thể tạm chia thành 3 phần là phần mũ, phần phiến và phần cuống. Màu sắc phổ biến nhất của loài nấm này là xám, trắng và tím. Phần mũ nấm có đường kính phổ biến nhất là vào khoảng từ 2- 5cm, tuy nhiên cũng có những loài nấm có đường kính mũ lên tới 21cm. Mặt dưới mũ nấm là các phiến mỏng màu trắng xếp liền kề, chính giữa là cuống nấm mọc xiên, dài khoảng 2 đến 6cm hoặc cũng có thể không có cuống. Thịt nấm màu trắng tương tự phần cuống.
Hương vị
Nấm bào ngư là một thành phần quen thuộc trong ẩm thực Việt Nam. Hương vị của loài nấm này được đánh giá là khá đặc sắc và thú vị so với các loài nấm khác. Vị nấm bào ngư không hề nhạt, cũng không hề ngọt sắc. Nó mang hương vị ngọt thanh của bào ngư cùng mùi thơm nhẹ nhàng của hạnh nhân.
Điều kiện sống của nấm sò
Hiện nay trên thế giới có đến hơn 50 loài nấm bào ngư tuy nhiên không phải loại nào cũng có thể sử dụng. Chỉ có 10 loài trong số đó là ít sâu bệnh, bổ dưỡng và dễ nuôi trồng.
Nấm bào ngư trong tự nhiên chủ yếu mọc tại các cây thân gỗ còn sống hoặc đã mục nát. Chúng thường không mọc đơn lập mà tập trung thành các tai nấm xen kẽ như hình bậc thang trông rất đẹp mắt. Một điểm rất độc đáo của loài nấm này là về kỹ năng sống.
Khác với nhiều loài nấm khác, nấm bào ngư không chỉ ký sinh mà còn có khả năng tự tạo dinh dưỡng cho mình qua việc tấn công con mồi từ những sợi tơ nhỏ dưới mũ.
Nấm bào ngư ưa thích khí hậu mát mẻ, không nóng và cũng không lạnh quá. Tại Việt Nam, kỹ thuật nuôi trồng loài nấm này hiện được biết đến và áp dụng khá rộng rãi. Đa phần các nông ngại nuôi nấm ở nước ta hiện nay đều sử dụng mùn cưa hoặc phôi gỗ để cấy giống.
Phân loại nấm bào ngư
Có nhiều loại nấm bào ngư tuy nhiên tại thị trường Việt Nam, phổ biến nhẫn vẫn là 3 loại: Nấm bào ngư trắng, nấm bào ngư xám và nấm bào ngư tím.
Nấm bào ngư trắng: Là loại nấm được nuôi trồng và sử dụng phổ biến nhất Việt Nam, có màu trắng sữa, đường kính mũ nấm từ 2-4cm, có tính kháng tạp khuẩn cao.
Nấm bào ngư xám: Là loại nấm có nguồn gốc từ Ấn độ, có quả thể phẳng và cong dần khi về già, đường kính mũ từ 5 đến 15cm, mũ nấm màu xám và có lông nhung, thân trắng.
Nấm bào ngư tím: Có kích thước khá lớn so với các loài nấm bào ngư thông thường, đường kính phần mũ từ 5-21cm, có lông nhung bao phủ, màu tím khi mới nở và chuyển thành trắng hoặc tro khi về già, cuống nấm ngắn chỉ từ 1-3cm hoặc không có.
Thành phần dinh dưỡng nấm bào ngư
Trong nấm bào ngư chứa rất nhiều thành phần có ích bao gồm cả vitamin, protein và axit amin. Đặc biệt, lượng protein trong loài nấm này cao gấp 4 lần so với những loại rau thông thường. Những hoạt chất nổi bật trong nấm bào ngư cùng công dụng của chúng có thể kể đến là:
Axit amin: Giúp tăng cường hiệu quả quá trình trao đổi chất, kích thích hệ tiêu hóa phát triển.
Gluxit: Giúp tái tạo năng lượng.
Axit folic: Thuộc vitamin nhóm B giúp tăng cường miễn dịch, giảm nguy cơ đột quỵ.
Glutamic: Giúp nuôi dưỡng và cải thiện chức năng các tế bào thần kinh.
Lovastatin: Kiểm soát cholesterol trong máu, tăng cường miễn dịch.
Pleutorin: Mang lại hiệu quả kháng khuẩn cao.
Protein: 4% trong nấm tươi và tới 34 đến 40% trong nấm khô, giúp cơ thể phát triển toàn diện.
Isoleucine: Điều hòa lượng máu lưu thông trong cơ thể.
Các axit amin và vitamin có lợi khác.
Lợi ích của nấm bào ngư
Nhờ lượng dưỡng chất dồi dào có trong thành phần, nấm bào ngư mang lại rất nhiều lợi ích cho sức khỏe. Cụ thể:
Nấm bào ngư làm giảm cholesterol trong máu
Hàm lượng lovastatin có trong nấm bào ngư có tác dụng sản sinh lipid, đồng thời kiểm soát cholesterol trong máu, giúp bảo vệ thành mạch hiệu quả. Ngoài ra nhóm thuốc trong nấm bào ngư còn giúp bổ sung năng lượng, giúp máu lưu thông ổn định hơn. Sử dụng thường xuyên loại thực phẩm này còn giúp cơ thể hạn chế nguy cơ tắc nghẽn thành mạch hay thiếu máu. Đối với người cao tuổi, các hoạt chất này còn giúp ngăn ngừa nguy cơ đột quỵ
Phòng ngừa bệnh tiểu đường, tốt cho người giảm cân
Nhờ cơ chế giảm thiểu cholesterol trong máu, nấm bào ngư giúp giảm thiểu lượng đường tiếp thu vào cơ thể, vì vậy rất tốt cho người giảm cân hay người bị bệnh tiểu đường.
An thần, tốt cho hệ thần kinh
Với những người thường xuyên bị mất ngủ, rối loạn lo âu thì nấm bào ngư cũng là một bài thuốc hữu hiệu. Loại thực phẩm này đem lại tác dụng an thần, giúp cơ thể người dùng luôn sảng khoái, giảm đau và ngủ sâu hơn.
Phòng ngừa ung thư
Tác dụng phòng ngừa ung thư của nấm bào như đã được chứng minh qua nhiều nghiên cứu. Theo kết quả thí nghiệm tại Israel, trong nấm bào ngư chứa thành phần alpha - glucan hay còn được gọi là hợp chất đường liên phân tử có tác dụng vượt trội với bệnh nhân ung thư.
Cụ thể khi vào cơ thể người, hoạt chất này sẽ có khả năng giảm nhẹ tác động của ung thư, thu nhỏ và diệt trừ các tế bào ung thư ác tính. Với người khỏe mạnh, bổ sung nấm bào ngư một cách khoa học còn có khả năng đẩy lùi nguy cơ ung thư.
Lovastatin cùng các hoạt chất có lợi khác trong nấm không chỉ giúp cơ thể tăng cường sức đề kháng mà còn kéo dài tuổi thọ với bệnh nhân ung thư.
Ngoài ra, cũng nhờ lượng chất xơ dồi dào cùng lượng protein vượt trội, nấm bào ngư còn là thực phẩm lý tưởng cho những bệnh nhân béo phì, bệnh nhân huyết áp cao và bệnh nhân mắc bệnh gout. Tính kháng khuẩn trong nấm cũng mang lại hiệu quả cao trong việc phòng ngừa giun sán. Đặc biệt, nấm bào ngư còn là nguồn bổ sung dưỡng chất tuyệt vời cho người suy nhược, phụ nữ mang thai và trẻ em ăn dặm.
👉👉👉 7 tác dụng của nấm bào ngư đối với sức khỏe
Cách nấu 3 món ăn thơm ngon từ nấm bào ngư
Nấm bào ngư có thể chế biến thành nhiều món ăn ngon lại bổ dưỡng. Để làm mới thực đơn hàng ngày, bạn có thể tham khảo 3 công thức nấu ăn từ nấm bào ngư đơn giản, dễ làm như sau:
Canh nấm bào ngư bí đỏ
Nguyên liệu (cho mâm cơm 4 người)
Nấm bào ngư: 200g
Bí đỏ: 150g
Thịt băm: 50-100g
Hành khô: 1 củ
Hành lá: 2 cây
Gia vị: muối, hạt nêm, dầu ăn, hạt tiêu,...
Cách làm
Bước 1: Sơ chế nguyên liệu
Bí đỏ bỏ vỏ, cắt thành miếng vừa ăn rồi để ráo;
Nấm bào ngư cắt dọc, ngâm với nước muối loãng sau đó rửa sạch bằng nước lạnh, để ráo;
Thịt băm hoặc xay nhỏ, ướp với một chút hạt nêm, muối, tiêu vừa đủ.
Bước 2: Bắc chảo lên bếp đun soi 1 chút dầu, cho hành khô vào phi thơm, sau đó tiếp tục cho thịt băm đã ướp vào xào. Khi thịt đã bắt đầu săn lại cho bí đỏ vào đảo đều khoảng 3-4 phút.
Bước 3: Đổ nước vào đun sôi với lửa nhỏ đến khi các nguyên liệu chín tới, tiếp tục cho nấm bào ngư vào đun đến khi nấm chín là hoàn thành. Bạn có thể đổ ra bát tô vào cắt thêm vài lát hành cho món canh thêm đẹp mắt.
Nấm bào ngư xào bò
Nguyên liệu (cho mâm cơm 4 người)
Nấm bào ngư: 400-500g
Thịt bò thái mỏng: 200g
Nấm hương: 30g
Hành hoa, tỏi: mỗi loại một ít
Gia vị: muối, hạt nêm, hạt tiêu, dầu hào, nước tương, dầu ăn,...
Cách làm
Bước 1: Sơ chế nguyên liệu
Nấm bào ngư bỏ gốc, rửa sạch và để ráo (có thể chần qua với nước muối nóng để nấm giòn và ngon hơn);
Nấm bào ngư rửa sạch và để ráo;
Thịt bò thái mỏng đem rửa sạch và ướp với 1 muỗng dầu hào, ½ muỗng muối, 1 muỗng đường, 1 muỗng nước tương, ½ muỗng dầu ăn, ½ muỗng tiêu, đảo đều cho ngấm gia vị;
Bước 2: Đặt nồi lên bếp, cho khoảng 1 lít nước vào đun sôi cùng một chút muối và gừng. Trần nấm bào ngư với nồi nước vừa chuẩn bị sau đó vớt ra để ráo.
Bước 3: Phi thơm hành, tỏi trên chảo, sau đó cho thịt bò xào xào với mức lửa lớn. Khi thịt bò đã chín tới thì cho nấm bào ngư, nấm hương vào xào tiếp đến khi chín. Có thể nêm thêm gia vị cho vừa miệng rồi tắt bếp. Món này ăn nóng, có thể dùng thêm với nước tương.
Nấm bào ngư hấp sả
Nguyên liệu (cho mâm cơm 4 người)
Nấm bào ngư: 500g
Sả: 6 - 8 cây
Mắm gừng: 1 chén
Rau thơm
Cách làm
Bước 1: Nấm bào ngư đem ngâm với nước muối loãng trong khoảng 20 phút sau đó rửa sạch lại với nước và để ráo.
Bước 2: Sả cắt khúc sau đó đập dập, cho vào nồi với một chút nước và muối, đun sôi hỗn hợp. Tiếp tục cho nấm vào và hấp trong khoảng 10 phút.
Bước 3: Làm mắm chấm: Pha mắm thường với đường theo tỷ lệ (2:1), có thể pha loãng với nước trắng theo ý thích. Sau đó cho 1 muỗng gừng cùng một chút ớt đã rã nhỏ vào mắm và khuấy đều.
Bước 4: Trình bày nấm ra đĩa, có thể trang trí nêm cà rốt hoặc rau thơm và thưởng thức được ngay.
Lưu ý khi sử dụng nấm bào ngư
Chưa có một nghiên cứu nào chứng minh nấm bào ngư có độc. Các loại nấm bào ngư chính hãng trên thị trường Việt Nam hiện nay đều đã được kiểm chứng về độ an toàn với sức khỏe người dùng. Tuy nhiên, để khai thác tối đa công dụng của nấm bào ngư, bạn cần tuân thủ một số quy tắc nhất định.
Lưu ý khi chọn mua nấm
Hiện nay, với kỹ thuật nhân giống và nuôi trồng hiện đại, bạn có thể tìm mua nấm bào ngư ở bất kỳ đâu, với chủng loại và mức giá hết sức đa dạng. Và tất nhiên không phải sản phẩm nào trong đó cũng tốt. Để phòng tránh hàng giả hàng nhái, bạn chỉ nên chọn mua những sản phẩm có nguồn gốc xuất xứ rõ ràng, do những đơn vị uy tín cung cấp. Đặc biệt tuyệt đối không được tùy ý hái nấm tại nhà, hái nấm ở những nơi ẩm thấp vì rất có thể những loại nấm đó chứa độc tố.
Lưu ý khi bảo quản nấm bào ngư
Với nấm tươi, nên để ở những nơi mát mẻ, khô ráo, có thể đóng trong túi PE và để tủ lạnh để nấm được tươi lâu hơn.
Với nấm khô, nếu không dùng ngay, bạn có thể phơi nắng hoặc sấy khô để giữ cho nấm không bị hỏng, mốc. Đặc biệt với phương pháp sấy khô lạnh, nấm bào ngư thậm chí có thể sử dụng đến 2 năm.
Lưu ý khi chế biến, thưởng thức nấm bào ngư
Để nấm được giòn và ngon hơn, trước khi sử dụng bạn có thể tước nhỏ nấm thành các sợi, sau đó ngâm trong nước muối ( tỷ lệ 4 thìa muối cho 2 lít nước) khoảng 20 phút, vớt ra và tiếp tục ngâm vào nước muối loãng hơn (khoảng 1 thìa muối cho 2 lít nước) sau đó vắt nấm. Quá trình ngâm nước muối và vắt nấm trước khi sử dụng sẽ khiến nấm được giòn và dai hơn, đồng thời loại bỏ mùi hôi của nấm.
Khi chế biến nấm bào ngư, không nên sử dụng nồi nhôm vì những hoạt chất trong nấm khi tiếp xúc với nồi nhôm sẽ gây ra phản ứng hóa học, khiến nấm bị chuyển màu đen. Bên cạnh đó cùng không nên dùng quá nhiều dầu mỡ với các món bào ngư vì điều này sẽ ảnh hưởng đến khả năng hấp thụ dinh dưỡng của cơ thể khi ăn nấm.
Khi sử dụng nấm bào ngư, tốt hơn hết bạn nên tránh các loại thức uống lạnh. Do tính hàn, khi ăn nấm chung với các loại nước thanh nhiệt, nước lạnh có thể sẽ khiến cơ thể khó chịu, khó tiêu, bụng chướng,...
Trên đây, Nấm 99 đã cùng bạn tìm hiểu sâu hơn về nấm bào ngư - loại thực phẩm thơm ngon với vô vàn lợi ích mang đến cho sức khỏe. Hy vọng rằng những thông tin này có thể giúp ích cho bạn.
Tổng quan về nấm hương (nấm đông cô) và các món ăn ngon với nấm hương
Tổng quan về nấm đùi gà và các món ăn ngon từ nấm đùi gà
